Anasayfa
Portal
Galeri
Arama
Kayıt Ol
Giriş yap
- Köl Tigin Anıtı
Bu anıt, Bilge Kağan'ın kardeşi, Köktürk prensi ve askeri komutanı Köl Tigin adına dikilmiştir. Köl Tigin, kon yılka yiti yirmike "koyun yılının on yedisinde" (=27 Şubat 731) ölmüştür. Cenaze töreni 1 Kasım 731'de yapılmıştır. Türkçe yazıt ise 21 Ağustos 732'de dikilmiştir.
Köl Tigin anıtı, dört yüzlü tek parça büyük bir taştır. Yüksekliği 3.75 m.dir. Taşın doğu ve batı yüzleri dipte 1.32 m., üste ise 1.22 m. genişliktedir. Anıtın kuzey ve güney yüzlerinin eni de 46 ila 44 cm.dir.
Anıtın bütün yüzleri 2.75 m. boyunda yazılarla kaplıdır. Batı yüzünde Çince bir yazıt vardır. Doğu yüzünde 40 satır, güney ve kuzey yüzlerinde 13'er satır bulunmaktadır.
- Bilge Kağan Anıtı
Bilge Kağan anıtı ünlü Köktürk hakanı Bilge Kağan adına dikilmiştir. Anıt, ıt yılı onunç ay altı otuzka "köpek yılının onuncu ayının yirmi altısında" (25 Kasım 734) günü ölen ve 22 Haziran 735'te yuğ töreni yapılan Bilge Kağan adına dikilmiş ve onun kendi ağzından yazılmıştır.
Bu anıt, Köl Tigin anıtından birkaç cm daha yüksektir. Doğu yüzünde 41 satır, daha dar olan kuzey ve güney yüzlerinde 15 satırlık Türkçe yazıt bulunmaktadır. Bilge Kağan anıtı Köl Tigin anıtına göre biraz daha fazla tahribata uğramış bir durumdadır.
Bu abideyi, Bilge Kağan adına küçük oğlu Tengri Kağan (734-741) diktirmiştir.
Köl Tigin ve Bilge Kağan anıtları Moğolistan'daki Orhon ırmağının eski yatağı yakınlarında Koço Çaydam adlı göl civarında bulunmaktadır (47 enlem, 102 boylam). İkisi arasındaki uzaklık 1 km. kadardır.
Bu iki anıt da Köl Tigin'in atısı (=yegeni) Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. Yolluğ Tigin, Köl Tigin yazıtını 20 günde, Bilge Kağan yazıtını da 4 günde yazmıştır.
· Tonyukuk Anıtı (Bayan Çokto)
Tonyokuk yazıtı, II. Köktürk Kağanlığının büyük devlet ve siyaset adamı Bilge Tonyukuk (Boyla Bağa Tarkan) adına kendi sağlığında yazdırıp diktirmiş olduğu aynı boyda iki taştan ibarettir. Bu yazılı taşlar, Ulan Bator'un 50 km. güney-doğusunda Bayan Çokto denilen yerdedir. Her iki taşın dört yüzü de yazıtlarla kaplıdır. Birinci taşta 35, ikinci taşta da 27 satır vardır.
Yazıtların dikiliş tarihi belirtilmemiştir. Yalnız, yazıtın son cümlesinde Bilge Kağan'ın hükümdarlığı zamanında dikildiği anlaşılmaktadır (716-734). L. Bazin, Tonyukuk yazıtının 726'dan sonra yazıldığı görüşündedi
Tibet Yazısı: Bu yazı da fonetik bir yazı sistemidir. Fakat bununla yazılan Uygurca metinlerden ancak 100 kadar kelime okunabilmektedir. Bu yazıda ı, i, o, u, ö, ü seslerinin her biri için ayrı bir karakter kullanılmıştır.
